Dla ekodoradców

Ekodoradca w każdym etapie projektu ma do zrealizowania poszczególne zadania rozpisane zgodnie z koncepcją projektu.

Najważniejszymi z nich są:

• Analiza potrzeb edukacyjnych mieszkańców, akcje informacyjne i organizacja wydarzeń z zakresu ochrony powietrza

W pierwszym etapie zgodnie z założeniami projektu do zrealizowania jest analiza potrzeb edukacyjnych oraz stworzenie scenariusza planowanych do przeprowadzenia działań. Lider celowo nie wskazał wymagań minimalnych i metodologii, zgodnie z którymi ma być przeprowadzona analiza badania potrzeb edukacyjnych mieszkańców. Określił natomiast cel jej sporządzenia, jakim jest zdefiniowanie specyficznych potrzeb edukacyjnych w danej gminie i ułatwienie dalszej pracy ekodoradcy w oparciu o solidne informacje. W przypadku braku możliwości samodzielnego opracowania takiej analizy, projekt zakłada możliwość zlecenia usługi opracowania takiego dokumentu firmie zewnętrznej.

Uwaga!

Ekodoradca może prowadzić akcje edukacyjne w 2024 r., lecz nie będzie to ujęte w kosztach kwalifikowalnych projektu.

Scenariusz akcji edukacyjnych powinien być przekazany do ostatecznej akceptacji Liderowi projektu.

W następnych latach 2025-2028 - przez 4 lata projektu ekodoradca ma do zrealizowania po 7 akcji informacyjno-edukacyjnych w każdym roku (oczywiście może ich wykonać więcej):

1. organizację wydarzeń w zakresie ochrony powietrza (przynajmniej 2 wydarzenia w roku, tj. po 1 wydarzeniu w każdym półroczu), skierowanych do grup wymagających szczególnego wsparcia (określonych w wyniku przeprowadzonego badania/ analizy w I etapie projektu), np. szkoleń na temat przepisów uchwały antysmogowej oraz obowiązków z niej wynikających, pokazów jak monitorować zużycie energii i jak oszczędność energii wpłynie na budżet domowy, kolportażu publikacji dot. uchwały antysmogowej i obowiązków z nich wynikających oraz działań wspierających efektywność energetyczną.

2. organizację wydarzeń w zakresie ochrony powietrza (przynajmniej 2 wydarzenia w roku, tj. po 1 wydarzeniu w każdym półroczu), skierowanego do ogółu społeczeństwa, np. szkoleń na temat przepisów uchwały antysmogowej oraz obowiązków z niej wynikających, pokazów jak monitorować zużycie energii i jak oszczędność energii wpłynie na budżet domowy, kolportażu publikacji dot. uchwały antysmogowej i obowiązków z nich wynikających oraz działaniach wspierających efektywność energetyczną.

3. organizację przynajmniej 2 spotkań w roku (przynajmniej 1 spotkanie na półrocze) z grupami opiniotwórczymi tj. przedsiębiorcami, lekarzami, księżmi, Ochotniczą Strażą Pożarną, Lokalnymi Grupami Działania, organizacjami pozarządowymi, instytucjami publicznymi działającymi w obszarze ochrony powietrza/środowiska. Spotkania mają na celu zapoznanie z tematyką zanieczyszczenia powietrza, jego skutkami oraz oferowanymi programami pomocowymi, mającymi na celu ochronę powietrza.

4. przeprowadzenie akcji informacyjnej o wymaganiach uchwały antysmogowej dla Mazowsza oraz dostępnych formach dofinansowania do wymiany kotłów. Ekodoradca jest zobowiązany corocznie dotrzeć przynajmniej 1 raz do każdego punktu adresowego, pod którym eksploatowana jest instalacja na paliwa stałe.

 

Kampanie edukacyjne powinny nawiązywać przede wszystkim do poniższych elementów:

1. przyczyny pogarszania jakości powietrza (w tym źródła emisji, a także działania przeciętnego człowieka -np. spalanie odpadów; spalanie złej jakości paliw, użytkowanie złej jakości urządzeń grzewczych, użytkowanie wysokoemisyjnych pojazdów oraz niewłaściwy styl jazdy);

2. skutki zdrowotne i finansowe oddychania złej jakości powietrzem;

3. działania, które można i należy podejmować aby lokalnie poprawić jakość powietrza, w tym korzyści jakie niosą dla środowiska i budżetu domowego:

a. podłączenie do scentralizowanych źródeł ciepła,

b. termomodernizacja budynków,

c. nowoczesne, niskoemisyjne źródła ciepła,

d. korzystanie ze zbiorowych systemów komunikacji lub alternatywnych systemów transportu (rower, poruszanie się pieszo),

e. zieleń w miastach,

f. oszczędzanie energii cieplnej i elektrycznej;

4. przepisy uchwały antysmogowej oraz konieczność przestrzegania zakazów i ograniczeń wprowadzonych uchwałą, a także konsekwencje związane z nieprzestrzeganiem uchwały;

5. możliwości uzyskania dopłat i skorzystania z finansowych programów wsparcia (gminnych, wojewódzkich, ogólnokrajowych);

6. lokalne uwarunkowania.

Kampanie edukacyjne powinny obejmować różne formy przekazywania informacji, np.:

1. warsztaty/szkolenia/spotkania z mieszkańcami jst,

2. materiały edukacyjne (np. ulotki, plakaty, broszury, spoty radiowe i wideo), również z wykorzystaniem aplikacji mobilnych, stron internetowych, mediów społecznościowych, nośników elektronicznych, ekranów i paneli reklamowych np. w komunikacji miejskiej,

3. wydarzenia, pikniki, konkursy tematyczne, wystawy, happeningi,

4. podcasty, audycje radiowe i telewizyjne,

5. akcje bezpośrednie przy udziale zaangażowanych podmiotów, np. straży miejskiej/gminnej, kominiarzy, urzędników, duchownych, nauczycieli, lekarzy, polityków, naukowców,

6. działania mające na celu promocję innowacyjnych rozwiązań.

Akcje edukacyjne mogą być prowadzone podczas wydarzeń lokalnych, wtedy gmina powinna zapewnić ekodoradcy możliwość wystąpienia ze stoiskiem wystawienniczym.

W ramach akcji edukacyjnych możliwy jest wydruk broszur i ulotek od 2025 roku, jednakże preferowane są broszury ponieważ za ich pomocą można przekazać znacznie więcej informacji.

Wydruk i dystrybucja materiałów informacyjno-edukacyjnych niezwiązanych z konkretną akcją edukacyjną jest kwalifikowalny od roku 2026.

W ramach prowadzonych akcji edukacyjnych nie jest możliwa realizacja pokazów palenia od góry w kotłach.

Wskazówka:  wszystkie informacje dotyczące Uchwały antysmogowej, jakości powietrza w województwie mazowieckim (Roczne oceny jakości powietrza) oraz katalog dobrych praktyk dotyczących ochrony powietrza, itp. można znaleźć na stronie powietrze.mazovia.pl

O dostępnych formach dofinansowania do wymiany kotłów można dowiedzieć się ze strony: https://ekodotacje.ios.edu.pl/ oraz Czyste Powietrze | Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie (wfosigw.pl)

• Kontrole palenisk oraz zlecanie badania próbek popiołu

Ekodoradca w zakresie kontroli palenisk i badania próbek jest zobowiązany do:

I ETAP (2024, 2025):

• (rok 2024) udziału w kontrolach/przeprowadzenia kontroli palenisk oraz czynną współpracę w tym zakresie z uprawnionymi urzędnikami gminy, strażą miejską/gminną i policją w wymiarze 10% liczby zgodnej z założeniami przyjętymi w uchwale Sejmiku Województwa Mazowieckiego ws. programu ochrony powietrza dla stref w województwie mazowieckim, w których zostały przekroczone poziomy dopuszczalne i docelowe substancji w powietrzu wraz z aktualizacją (dalej: POP). Nie zwalnia to gminy z realizacji pozostałych 90% liczby kontroli zgodnej z założeniami POP, poza projektem Mazowsze bez smogu.
• (rok 2025) udziału w kontrolach/przeprowadzenia kontroli palenisk oraz czynną współpracę w tym zakresie z uprawnionymi urzędnikami gminy, strażą miejską/gminną i policją w wymiarze 25% liczby zgodnej z założeniami przyjętymi w uchwale Sejmiku Województwa Mazowieckiego ws. Programu ochrony powietrza dla stref w województwie mazowieckim, w których zostały przekroczone poziomy dopuszczalne i docelowe substancji w powietrzu wraz z aktualizacją. Nie zwalnia to gminy z realizacji pozostałych 75% liczby kontroli zgodnej z założeniami POP, poza projektem Mazowsze bez smogu;
• (rok 2025) zlecania badania próbek popiołu do akredytowanego laboratorium w celu wykrycia spalania najgorszej jakości paliw i odpadów w wymiarze 10% kontroli przeprowadzonych w ramach projektu Mazowsze bez smogu.

 

II ETAP (2026-2028):

• udziału w kontrolach/przeprowadzenia kontroli palenisk oraz czynną współpracę w tym zakresie z uprawnionymi urzędnikami gminy, strażą miejską/gminną i policją w wymiarze 50% liczby zgodnej z założeniami przyjętymi w POP na dany rok;
• zlecania badania próbek popiołu do akredytowanego laboratorium w celu wykrycia spalania najgorszej jakości paliw i odpadów. Ekodoradca jest zobowiązany do corocznego zlecenia badania próbek popiołu w wymiarze 10% kontroli przeprowadzonych w ramach projektu Mazowsze bez smogu.

Jednocześnie przypominamy, że gmina jest zobowiązana do wypełniania minimalnej liczby kontroli przestrzegania uchwały antysmogowej oraz zakazu spalania odpadów i pozostałości roślinnych wskazanej w Programie ochrony powietrza. Wymaganą minimalną liczbę kontroli znajda Państwo w załączniku nr 5 do Programu ochrony powietrza pod linkiem:

Uchwała 204/23 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 2023-11-21 - Witryna Mazovia.pl

WSKAZÓWKA

Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego (dalej: UMWM) już od kilku lat prowadzi bezpłatne warsztaty z kontroli Uchwały Antysmogowej, dzięki którym można dowiedzieć się o aspektach prawnych związanych z uchwałą antysmogową, programem ochrony powietrza, sposobach rozpoznawania poszczególnych rodzajów paliw stałych, a także poprawnego pobierania próbek paliw stałych oraz popiołu z palenisk. Prowadzący podczas warsztatów przedstawiają również informacje o kotłach i miejscowych ogrzewaczach pomieszczeń, m.in. ich rodzaje, zasadę działania oraz certyfikacje w odniesieniu do Mazowieckiej uchwały antysmogowej. Podczas warsztatów omawiane są również praktyczne aspekty prowadzenia kontroli. UMWM zawsze ze sporym wyprzedzeniem informuje pracowników jst i strażników miejskich/gminnych różnymi ścieżkami informowania o możliwości udziału w warsztatach – prosimy o cierpliwość następne warsztaty już w 2025 roku.

DOBRA PRAKTYKA.

WERYFIKACJA BAZY OSÓB KORZYSTAJĄCYCH Z DOTACJI

Przed kontrolą warto sprawdzić kontrolowany adres w wewnętrznej ewidencji – czy wcześniej korzystał np. z dofinansowania gminnego na wymianę źródła ciepła i czy dalej użytkuje zamontowane źródło ciepła.

• Doradztwo w zakresie wymiany źródeł ciepła i termomodernizacji i pomoc mieszkańcom w pozyskiwaniu środków finansowych

Ekodoradca jest zobowiązany do doradztwa mieszkańcom w zakresie wymiany źródła ogrzewania i termomodernizacji oraz pomoc w pozyskaniu środków finansowych w ilościach zależnych od etapu projektu, wartości podano poniżej.

 

I ETAP (2024, 2025):

• Ekodoradca jest zobowiązany do odwiedzenia:
  1. min. 17 gospodarstw domowych w przypadku gmin o liczbie mieszkańców < 10 000,
  2. min. 31 gospodarstw domowych w przypadku gmin o liczbie mieszkańców ≥ 10 000 < 20 000,
  3. min. 58 gospodarstw domowych w przypadku gmin o liczbie mieszkańców ≥ 20 000,

w tym podczas odwiedzania gospodarstw powinien:

i. przeprowadzić identyfikację w budynkach mieszkalnych elementów wymagających termomodernizacji,

ii. wykonać plan termomodernizacji (nie plan budowlany, ale plan wskazujący element podlegający konieczności zmiany/wymiany/modernizacji/uszczelnienia (np. wymiana okien, termomodernizacja, energooszczędne AGD) i poszukiwać źródeł wsparcia dla sfinansowania tych działań. Zakres obowiązków ekodoradców nie obejmuje przeprowadzania profesjonalnych pełnych ocen charakterystyki energetycznej lub sporządzania kompletnych projektów technicznych na potrzeby termomodernizacji, wymiany źródeł ciepła, czy modernizacji instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej.), jeżeli to możliwe zawierająca również szacunkową wycenę robót,

iii. przeprowadzić ocenę możliwości finansowych mieszkańca i rozłożenia w czasie działań termomodernizacyjnych,

iv. wykonać analizę zasadności wymiany źródła ciepła,

v. wykonać analizę możliwości zastosowania OZE,

vi. doradzić w zakresie wymagań uchwały antysmogowej i Programu ochrony powietrza,

vii. informować w zakresie zadań wynikających z Planu działań krótkoterminowych, w przypadku wydania komunikatów przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska o ryzyku przekroczenia norm jakości powietrza,

viii. informować o obowiązku wprowadzania danych dotyczących posiadanego źródła ciepła do CEEB, w tym: zapoznanie z przepisami prawa, pokazanie jak działa CEEB i pomoc w wypełnieniu deklaracji,

ix. pomóc w pozyskiwaniu środków finansowych na realizację działań związanych z ochroną powietrza:

1. znalezienie i wybranie odpowiedniego instrumentu finansowania (spośród gminnych, krajowych, unijnych i innych),

2. pomoc w przygotowaniu lub pozyskaniu dokumentów do wniosków o udzielenie pomocy finansowej,

3. pomoc w wypełnieniu, złożeniu wniosku o dofinansowanie i jego rozliczeniu w oparciu o przekazane przez mieszkańca dokumenty księgowe i protokoły odbioru robót (jeżeli nie leży to w kompetencjach punktu programu Czyste Powietrze), w tym współpraca z konsultantem punktu programu Czyste Powietrze (zaznacza się, że ekodoradca w ramach umowy związanej z realizacją niniejszego projektu nie może prowadzić punktu programu Czyste Powietrze, gdyż jest on finansowany z innych środków, co spowodowałoby niezachowanie zasady zakazu podwójnego finansowania).

II ETAP (2026-2028):

• Ekodoradca jest zobowiązany do odwiedzenia:
  1. min. 12 gospodarstw domowych ubogich energetycznie rocznie w przypadku gmin o liczbie mieszkańców < 10 000 (łącznie w drugim etapie projektu 36 gospodarstw);
  2. min. 18 gospodarstw domowych ubogich energetycznie rocznie w przypadku gmin o liczbie mieszkańców ≥ 10 000 < 20 000 (łącznie w drugim etapie projektu 54 gospodarstw),
  3. min. 24 gospodarstw domowych ubogich energetycznie rocznie w przypadku gmin o liczbie mieszkańców ≥ 20 000 (łącznie w drugim etapie projektu 72 gospodarstwa).

 

W zakresie wiedzy dot. kotłów polecamy prowadzone corocznie warsztaty z kontroli, natomiast w celu pozyskania wiedzy o dofinansowaniach proponujemy następujące pozycje:

• CEEB – Centralna Ewidencja Emisyjności budynków - platforma e-learningowa
  ZONE (gunb.gov.pl)
• Doradztwo energetyczne – dobre rady
  Dobre Rady - Projekt Doradztwa Energetycznego (doradztwo-energetyczne.gov.pl)
• Pogram Czyste Powietrze – program finansowany z WFOŚ
  Akademia Czystego Powietrza 2023 r. - III edycja - Program „Czyste Powietrze”
• AKADEMIA CZYSTEGO POWIETRZA
  AKADEMIA CZYSTEGO POWIETRZA 2023 - YouTube
• Krajowy Ośrodek Zmian Klimatu – wyszukiwarka EkoDotacji  
  https://ekodotacje.ios.edu.pl/

Ekodoradca powinien znać zasady ubiegania się o dofinansowanie w zakresie wymiany źródła ciepła, termomodernizacji, zarówno w programach ogólnopolskich, jak i realizowanych lokalnie (Czyste Powietrze, gminne programy wsparcia, ulga termomodernizacyjna, programy finansowane ze środków UE na poziomie gminy czy subregionu).

 

Województwo Mazowieckie wspiera jednostki samorządu terytorialnego w poprawie jakości powietrza za pomocą następujących programów, z których mogą korzystać również gminy partycypujące w projekcie Mazowsze bez smogu:

• Mazowsze dla Czystego Powietrza (w ramach programu gminy mogą ubiegać się o dofinansowanie do kontroli przestrzegania przepisów uchwały antysmogowej, akcji edukacyjno-informacyjnych, wsparcia organizacyjno-techniczne PDK, ogólnodostępnej stacja ładowania pojazdów elektrycznych, ograniczania niskiej emisji – zwiększenia potencjału inwestycyjnego gminy oraz czyszczenia/mycia ulic na mokro – w roku 2024 przyznamy dotację 113 gminom na łączną kwotę - 10 256 295 zł, w latach 2019-2023 przeznaczyliśmy na realizację programu ok. 52 mln zł);

• Mazowsze dla Czystego Ciepła (w ramach programu gminy mogą pozyskać dofinansowanie na: realizację programów osłonowych, obejmujących dodatki do kosztów zakupu nośników energii dla mieszkańców ponoszących zwiększone koszty grzewcze wynikające z trwałej zmiany systemu ogrzewania na niskoemisyjne lub zeroemisyjne oraz kosztów koniecznych do poniesienia przy poprawie efektywności energetycznej budynków (wymiana kotłów). W roku 2024 budżet programu wynosi – 5 000 000 zł, jednakże planowane jest jego zwiększenie do kwoty 22 260 934 zł aby możliwe było dofinansowanie działań wszystkich 86 gmin, które złożyły wnioski w ramach naboru wykazując się dużą świadomością problemu oraz inicjatywą służącą zmniejszeniu ubóstwa energetycznego w województwie. W roku 2023 przeznaczyliśmy na realizację programu ok 2,4 mln zł).

• Opracowanie strategii służącej poprawie jakości powietrza

Zadanie to zostanie wykonane w pierwszym etapie projektu Mazowsze bez smogu. Nad Strategią służącą poprawie jakości powietrza będziecie Państwo pracować w trakcie szkoleń głównych zorganizowanych przez Lidera projektu. Trener na pierwszych zajęciach wyjaśni na czym będzie polegało tworzenie SOP, wskaże cel, sposób realizacji, terminy i wymagania stawiane Wam względem SOP.

Dokument ten ma mieć charakter praktyczny, stanowić wsparcie organizacyjne dla Was i być również pomocą dla włodarzy JST w planowaniu pozostałych (poza projektowych) działań gminy w zakresie ochrony powietrza.

Zebrane w nim zostaną informacje dotyczące konkretnej gminy tj. w jakich dokumentach jest mowa o ochronie powietrza na terenie danej gminy, jaka jest teraz sytuacja w gminie, jakie są wskazane obowiązki, jak i kiedy je wykonać.

Poza spotkaniami grupowymi, każda z osób piszących SOP będzie mogła umówić się na indywidualne spotkanie, by lepiej zrozumieć zagadnienie i stworzyć dobry, użyteczny dla siebie i gminy dokument.

• Monitorowanie stanu inwentaryzacji źródeł ciepła

Aktualizacja inwentaryzacji źródeł ciepła polega na uaktualnianiu bazy danych w miarę postępującej wymiany kotłów. Wszystkie gminy w województwie mazowieckim miały obowiązek do 31 grudnia 2021 r. wykonać inwentaryzację źródeł ciepła. Zadanie to należy wykonywać przez cały okres projektu. Opracowane bazy danych należy aktualizować na podstawie posiadanych danych tj.: deklaracji z bazy CEEB, informacji o wymienionych kotłach z punktu Czyste Powietrze oraz gminnych programów dotacyjnych i innych dostępnych źródeł informacji.

Uwaga! Coroczna aktualizacja nie oznacza prowadzenia co roku od nowa inwentaryzacji
– ma ona polegać na aktualizacji bazy danych utworzonej na potrzeby inwentaryzacji w miarę pozyskiwania informacji o wymianie źródeł ciepła w gminie.

Zadanie to należy wykonać samodzielnie, nie ma przewidzianych w projekcie środków na zlecanie monitorowania stanu inwentaryzacji źródeł ciepła firmie zewnętrznej.

 

• Monitorowanie stanu realizacji oraz pomoc w prowadzeniu sprawozdawczości Programu ochrony powietrza i Planów działań krótkoterminowych

Gmina corocznie przekazuje sprawozdanie z przeprowadzonych działań, za pośrednictwem internetowej platformy sprawozdawczej:  https://mazowieckie.raport-pop.pl/. Ten obowiązek w roku 2024 został najprawdopodobniej przez Państwa gminę spełniony, bowiem termin na złożenie sprawozdania minął 15 lutego, niemniej jednak należy sprawdzić, czy na pewno 😉.
W kolejnych latach będziecie wspierać pracowników, którzy dotychczas się tym zajmowali, gdyż zadanie to zgodnie z zapisami koncepcji jest przewidziane na cały okres trwania projektu Mazowsze bez smogu.

 

Już teraz warto przygotować się do tego zadania! Pod linkiem Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie (mazovia.pl) plikach do pobrania (na samym dole strony) dostępny jest Wniosek o założenie/wykreślenie konta w Platformie sprawozdawczej.
Wniosek o założenie konta przesyłamy za pośrednictwem skrytki ePuap lub poczty tradycyjnej na adres Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie.
Po zalogowaniu się do platformy jest możliwość wejścia do zakładki POMOC, w której znajduje się wiele przydatnych informacji o sprawozdawczości z POP w tym materiały pomocnicze i filmy instruktażowe.

Polecamy zapoznać się z:

• POP – Program Ochrony Powietrza

Uchwała 115/20 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 08 września 2020 r. - Witryna Mazovia.pl

• UA – uchwała antysmogowa

Uchwała 162/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 24 października 2017 r. - Witryna Mazovia.pl

• Nowelizacja UA

Uchwała 162/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 24 października 2017 r. - Witryna Mazovia.pl

Sprawdź jakie cele do osiągnięcia zostały wskazane w ww. dokumentach dla Twojej gminy, zweryfikuj na jakim etapie jesteście, zaplanuj kolejne działania.

Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego prowadzi szkolenia dot. Programu ochrony powietrza, uchwały antysmogowej oraz Platformy sprawozdawczej. Prosimy o obserwowanie strony powietrze.mazovia.pl, na której będziemy informować o zbliżających się webinariach.

 

• Diagnoza ubóstwa energetycznego

Wykonanie analizy ubóstwa energetycznego pozwoli na identyfikację osób narażonych na ubóstwo energetyczne oraz umożliwi skierowanie do nich instrumentów wsparcia w krótszym czasie.

Partnerzy projektu określają  zakres diagnozy ubóstwa energetycznego według własnych potrzeb i zamierzeń. Ważne, by zostały zidentyfikowane osoby, które wymagają wsparcia i doradztwa i móc do nich dotrzeć.

Warto jak najszybciej zająć się przeprowadzeniem postępowania na wykonanie diagnozy ubóstwa energetycznego, gdyż obowiązek jej wykonania analizy ubóstwa wynika przede wszystkim z Programu Ochrony Powietrza, gdzie wskazane zostało, iż taki dokument należy przygotować do końca 2024 roku. Diagnoza ubóstwa energetycznego z założenia ma być narzędziem wspierającym Państwa w wytypowaniu gospodarstw potrzebujących wsparcia – porad czy audytów energetycznych, które będą realizowane w latach 2026-2028. W konsekwencji w wytypowanych gospodarstwach dobrze byłoby przeprowadzić audyty i przeglądy kominiarskie, jednakże ostateczny wybór tychże gospodarstw leży po stronie gminy. Gmina może opracować i wdrożyć własną metodykę analizy i identyfikacji ubóstwa energetycznego. Gmina może wykorzystać także istniejące narzędzia służące analizie ubóstwa, np. nowe wskaźniki Porozumienia Burmistrzów, które dają możliwość mierzenia ubóstwa energetycznego i są skutecznym narzędziem diagnozowania charakteru tego zjawiska. Gmina może także wykorzystać opracowanie „Metodyka analizy ubóstwa energetycznego” opracowaną przez Agatę Skrzypek i Annę Wierzchołowską – Dziedzic z Krajowej Agencji Poszanowania Energii S.A.

Każda gmina, która nie posiada powyższego dokumentu i wskazała w aneksie do deklaracji, że wykona w ramach projektu diagnozę ubóstwa energetycznego ma w projekcie zabezpieczone środki na zlecenie wykonania analizy. Do realizacji działania gmina może wykorzystać wyniki wcześniejszej inwentaryzacji budynków, dane z bazy CEEB i inne zasoby danych będące w gestiach gminy, a także informacje zebrane w trakcie kontroli źródeł ciepła albo wywiad środowiskowy przeprowadzony przez pracowników pomocy społecznej.

Uwaga! Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska może nałożyć na gminę karę pieniężną w wysokości min. 50 tys. zł. w przypadku stwierdzenia niezrealizowania działań zawartych w POP.

Podsumowując zgodnie z zapisami koncepcji projektu Mazowsze bez smogu przewidziano następujące zadania związane z ubóstwem energetycznym:

- diagnoza ubóstwa energetycznego – I etap -2024 r.

- utworzenie bazy danych dot. ubóstwa energetycznego w gminie – I etap – 2025 r.

- wsparcie działań zmierzających ku zwiększeniu oszczędności zużycia energii w gospodarstwach domowych dotkniętych ubóstwem energetycznym poprzez:

a. wizyty Ekodoradcy w domach i mieszkaniach osób ubogich energetycznie, w tym m.in. u osób, które są pod opieką OPS (wizyty mogą odbywać się przy udziale pracowników OPS i/lub zewnętrznego eksperta w dziedzinie efektywności energetycznej i oszczędności energii/audytora energii, którzy mogą pomóc Ekodoradcy podczas wizyt (np. w celu przygotowania audytów energetycznych
lub oceny charakterystyki energetycznej odwiedzanych gospodarstw domowych)),

b. analizę zużycia energii w mieszkaniu oraz możliwości jej zmniejszenia,

c. analizę potrzeb w zakresie działań inwestycyjnych (wymiana okien, termomodernizacja, energooszczędne AGD) i poszukiwanie źródeł wsparcia
dla sfinansowania tych działań,

d. propagowanie zmiany nawyków,

e. zapewnienie dostępu do informacji nt. możliwości poradzenia sobie z problemem.

Ekodoradca jest zobowiązany od 2026 roku do odwiedzenia:

• min. 12 gospodarstw domowych ubogich energetycznie rocznie w przypadku gmin
  o liczbie mieszkańców <10 000 (łącznie w drugim etapie projektu 36 gospodarstw);
• min. 18 gospodarstw domowych ubogich energetycznie rocznie w przypadku gmin
  o liczbie mieszkańców ≥ 10 000 < 20 000 (łącznie w drugim etapie projektu
  54 gospodarstw),
• min. 24 gospodarstw domowych ubogich energetycznie rocznie w przypadku gmin
  o liczbie mieszkańców ≥20 000 (łącznie w drugim etapie projektu 72 gospodarstwa).

 

Każdy z zatrudnionych ekodoradców w danej jst musi samodzielnie przeprowadzić zadania związane
z doradztwem energetycznym i wsparciem ubogich energetycznie w liczbie określonej w koncepcji projektu. Natomiast w przypadku pozostałych zadań zatrudnieni ekodoradcy mają łącznie (razem) zrealizować liczbę wskazaną w koncepcji.

 

 DOBRA PRAKTYKA.

Na każdym etapie realizacji działania dobrą praktyką byłaby współpraca z gminnymi ośrodkami pomocy społecznej oraz innymi instytucjami, od których możliwe jest uzyskanie potrzebnych danych. W ramach współpracy należałoby wymieniać dane pomiędzy gminnym ośrodkiem pomocy społecznej oraz innymi instytucjami, dysponującymi niezbędnymi informacjami, a samorządem gminnym.